Jak już było to powiedziane, większość ludności Syrii stanowią Arabowie. Ale kim są Arabowie?
Słyszymy o Arabach często i od dawna ale czy wiemy kto to jest - Arab?
Pochodzenie
Historycznie Arabami nazywano plemię lub plemiona ludzi żyjących na terenie Arabii czyli dzisiejszego Półwyspu Arabskiego, najprawdopodobniej wywodzące się z terenu dzisiejszego Jemenu. Były to plemiona dość rozproszone wyznające dość zróżnicowane religie (pogańskie ale także judaizm i wczesne formy chrześcijaństwa).
Plemiona te zostały zjednoczone w pierwszej połowie VII wieku przez proroka Mahometa, który dokonał zarówno unifikacji religijnej jak i prawnej (co zresztą w tamtej epoce znaczyło praktycznie to samo). Po śmierci Mahometa rozpoczął się proces Arabizacji, który oznaczał zarówno podboje militarne, ale także - a może przede wszystkim integrację religijną, handlową i kulturalną.
Arabowie podbili cały półwysep a potem podbili dużą część Persji i Mezopotamii oraz rozpoczęli wojnę z Bizancjum w czasie której podbili Levant i Egipt.
Arabizacja, poprzez Kalifaty, trwała do mniej więcej 750 roku, w którym to miała swoje maksimum.
W owych czasach, jak to bywało już wcześniej z innymi imperiami, tworzenie imperium nie mogło się opierać jedynie na podboju militarnym i wyparciu obecnej tam ludności ale raczej na podboju militarnym oraz integracji obecnej tam ludności poprzez wspólny język, religię i kulturę. "Świat Arabski" był więc coraz mniej Arabski ale stawał się wieloetniczny.
Chwila obecna
Wieloetniczność powstała w trakcie przyłączania plemion z innych regionów ma swoje odbicie także w chwili obecnej. Zdefiniowanie ścisłe tego, kto jest Arabem a kto nim nie jest wydaje się niezbyt proste. Arabem obecnie (przynajmniej tu, w Europie) nie nazywamy już tylko ludzi pochodzących z półwyspu Arabskiego ale także z północnej Afryki, z Syrii i z Iraku. Musimy jednak pamiętać, że nie jest to grupa ludzi jednolita etnicznie a różnice kulturowe bywają w tym rejonie dość duże.
[Trzeba jednak zaznaczyć, że badania genetyczne zdają się potwierdzać, że trakcie Arabizacji doszło także do dość dalekiej unifikacji genetycznej w tym regionie.]
Pierwszym czynnikiem wspólnym jest niewątpliwie język. Ale język arabski nie jest jednolity i jak twierdzą źródła ma bardzo wiele dialektów, czasem znacząco różnych.
Drugim czynnikiem wspólnym jest religia, którą jest oczywiście Islam. Islam był podstawą Arabizacji, Jednak trzeba pamiętać, że 7 do 10 procent Arabów jest chrześcijanami (ludzi mieszkających we wskazanym regionie i uważających siebie samych za Arabów). [Chrześcijańscy Arabowie zamieszkują na przykład Liban i niektóre rejony zachodniej Syrii].
Trzecim czynnikiem wspólnym jest kultura (muzyka, sztuki piękne, literatura), która oczywiście wiązała się z językiem i religią. Aczkolwiek poszczególne grupy etniczne zachowały pod tym względem dużą odrębność.
Arabowie a Muzułmanie
"Świat muzułmański" można było utożsamiać ze "Światem arabskim" w VIII wieku naszej ery. Od tego czasu Islam rozprzestrzenił się wśród innych narodów i obecnie tych dwóch pojęć nie można utożsamiać. Islam jest obecnie religią dominującą w krajach, które nie są krajami arabskimi: w Turcji, w Iraku (Persowie), w Pakistanie, w Indonezji, w Malezji czy w Kazachstanie. Ma też bardzo duży udział w wielu krajach afrykańskich, nawet jeśli nie ma tam pozycji dominującej, jak na przykład w Nigerii czy w Etiopii.
Czy Arabowie to jest naród?
W Europie począwszy w wiekach XVIII i XIX bardzo dużą popularność zdobyło pojęcie narodu i państwa narodowego. W Polsce jesteśmy do pojęcia Narodu Polskiego bardzo mocno przywiązani i najczęściej ujmujemy tym pojęciem pewną wspólnotę opartą na wspólnym języku polskim, wspólnych tradycjach, wspólnej kulturze a czasem także na wspólnej religii (choć co do tego nie ma z pewnością zgody). Choć definicja jest mocno rozmyta to jednak generalnie nie mamy w Polsce z tym problemu: jeśli ktoś mówi po Polsku od wczesnej młodości to zasadniczo uznamy go za Polaka. Również każdy z nas oddzielnie łatwo odpowie na pytanie: "Czy jesteś narodowości polskiej?".
Czy więc Arabowie są jednym narodem chociaż żyjącym w różnych państwach? Czy czują wspólnotę narodową arabską?
Odpowiedź nie jest dla mnie jasna. Z jednej strony jest wspólny język i dość zbliżona kultura oparta na Islamie. Z drugiej strony są jednak różnice etniczne oraz całkiem wyraźne animozje międzypaństwowe, których nie tłumi wspólny język i kultura.
W pierwszej połowie XX wieku sporą popularność zyskał Arabski Nacjonalizm zwany Panarabizmem. Wzywał on do zjednoczenia państw arabskich. Definicja "arabskości" była dość jasna i ściśle oparta na języku: Arabowie to ci, których językiem ojczystym jest arabski i których tożsamość, historia i kultura są związane z tymże językiem.
W 1958 roku powołano do życia Zjednoczoną Republikę Arabską, która została stworzona jako unia Egiptu i Syrii. Ponadto ZRA była w konfederacji z Jordanią. ZRA faktycznie rozpadła się po przewrocie wojskowym w Syrii.
W 1963 partia Baas rządząca w Iraku i w Syrii próbowała doprowadzić do zjednoczenia tych dwu państw z Egiptem jednak różne animozje "na szczytach władzy" spowodowały najpierw wycofanie się Syrii a potem wybuch zamieszek pro-Nasserowskich w Syrii oraz próby zamachu stanu pro-egipskiego które zostały krwawo stłumione i do zjednoczenia nie doszło.
Nasser próbował jeszcze zjednoczyć Egipt, Jemen i Irak - porozumienie w tej sprawie obowiązywało od 1963 roku do 1967 ale i tym razem nie było sukcesu.
Kolejnym podejmującym próby zjednoczenia był Muammar Kaddafi, który w 1972 próbowął doprowadzić do zjednoczenia Libii, Egiptu, Sudanu i Syrii i powstał nawet luźny związek tych państw ale animozje polityczne oraz nasilający się terroryzm doprowadziły do rozpadu w 1977 roku.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz